Trong y học cổ truyền, cây mộc hoa trắng là một trong những vị thuốc nam quý, với nhiều tác dụng hữu ích đối với sức khỏe con người. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu sâu hơn về cây mộc hoa trắng, từ đặc điểm, công dụng cho đến cách sử dụng và lưu ý khi sử dụng.
1. Cây Mộc Hoa Trắng Là Loại Cây Gì?
Cây mộc hoa trắng (tên khoa học:
Holarrhena antidysenteria Wall) thuộc họ Trúc đào. Ngoài tên gọi mộc hoa trắng, cây còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như cây sừng trâu, mức lá to, mộc vài, thừng mực lá to, mức hoa trắng...
Phân Bố và Đặc Điểm
Cây mộc hoa trắng phân bố rộng rãi ở nhiều quốc gia, nổi bật tại Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia… Tại Việt Nam, cây chủ yếu mọc ở các tỉnh phía Bắc như Vĩnh Phúc, Cao Bằng, Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn và một số tỉnh miền Trung.
Hạt và vỏ cây là hai bộ phận chính được sử dụng để chiết xuất dược liệu, bên cạnh đó, lá cây cũng mang lại nhiều giá trị chữa bệnh. Cây nở hoa từ tháng 3 đến tháng 7 và quả xuất hiện từ tháng 6 đến tháng 12. Thời điểm thu hoạch hạt tốt nhất là khi quả đã chín vào mùa đông.
2. Đặc Điểm Của Cây Mộc Hoa Trắng
Cây mộc hoa trắng có thể cao tới 13m và có chu vi khoảng 1,1m, là loại cây bụi rụng lá với thân gỗ. Cành cây nhẵn hoặc có lông tơ màu đỏ, bề mặt cành chứa nhiều bì khổng trắng.
Lá Cây
Lá có hình bầu dục, chiều dài khoảng 12-15cm và rộng khoảng 4-8cm. Đầu và đáy lá có thể tròn hoặc nhọn, mặt lá bóng màu xanh lục nhạt, mọc gần nhau, tạo cảm giác không có cuống lá.
Hoa và Quả
Hoa mộc hoa trắng có màu trắng, mọc thành từng chùm hình ngù trong kẽ lá hoặc đầu cành. Đài hoa có hình mác thuôn dài với chiều dài từ 2-3mm.
Quả hình trụ, dài từ 15-45cm, với đường kính 5-10mm. Hạt của cây có hình thuôn dài, thường dài từ 2-2,5cm, có đầu với lông nâu.
Bên cạnh đó, mộc hoa trắng dễ bị nhầm lẫn với cây lòng mức, nhưng dược lý và tác dụng của hai loại cây này hoàn toàn khác biệt.
3. Tác Dụng Của Cây Mộc Hoa Trắng
Mộc hoa trắng chứa nhiều alkaloid như conessin, conesinidin, conkurchin, holarhenin, kurchine, holarrhemine... Các thành phần này mang lại nhiều tác dụng chữa bệnh cho con người.
3.1. Chống Tiêu Chảy
Cây mộc hoa trắng được biết đến với khả năng chống tiêu chảy. Nghiên cứu cho thấy nước sắc từ vỏ cây có khả năng ức chế hoạt động của vi khuẩn E.coli, đồng thời giảm độc lực của vi khuẩn gây bệnh trong ruột.
3.2. Chống Ký Sinh Trùng
Alkaloid conessin có trong vỏ và hạt cây mộc hoa trắng có khả năng diệt trừ giun và lỵ amip. Hiệu quả này đáng chú ý với khả năng ức chế tăng trưởng và khử trùng.
3.3. Giảm Tình Trạng Đái Tháo Đường
Chiết xuất etanolic từ hạt mộc hoa trắng giúp ức chế hoạt động của alpha glycosidase, từ đó giảm hấp thụ carbohydrate và ngăn ngừa tăng đường huyết sau ăn. Tác dụng này tương đương với acarbose.
3.4. Chống Ung Thư
Chiết xuất từ lá mộc hoa trắng đã cho thấy khả năng chống lại 14 dòng tế bào ung thư ở người, bao gồm các loại ung thư vú, ruột, cổ tử cung, hệ thần kinh trung ương, phổi...
3.5. Các Tác Dụng Khác
Ngoài các tác dụng đã nêu, mộc hoa trắng còn được sử dụng trong y học cổ truyền để chữa các bệnh liên quan đến sốt, vàng da, thiếu máu, đồng thời có tác dụng hạ huyết áp, làm chậm nhịp tim, và chống co thắt.
4. Mộc Hoa Trắng Có Gây Hại Gì Không?
Mặc dù các hoạt chất trong cây mộc hoa trắng khá lành tính, nhưng conessin có thể gây liệt trung tâm hô hấp nếu sử dụng với liều cao. Vì vậy, cần cực kỳ thận trọng khi sử dụng.
Nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ cây an toàn với liều lượng lớn, nhưng nếu sử dụng lâu dài có thể gây độc gan. Bởi vậy, người dùng cần tuân thủ liều lượng và không nên sử dụng kéo dài.
Lưu Ý Khi Sử Dụng
- Thận trọng khi sử dụng cho trẻ nhỏ.
- Không dùng cho phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú mà không có chỉ định của bác sĩ.
5. Liều Dùng và Các Bài Thuốc Về Mộc Hoa Trắng
5.1. Liều Dùng
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, các chiết xuất từ cây mộc hoa trắng có thể được dùng với liều lượng như sau:
- Cồn từ hạt: 2 - 6g/ngày
- Bột từ hạt: 3 - 6g/ngày
- Cao lỏng: 1 - 3g/ngày
- Bột từ vỏ: 10g/ngày
5.2. Các Bài Thuốc Phổ Biến
Bài Thuốc Chữa Viêm Đại Tràng
- Bài thuốc 1: Tán bột mịn từ vỏ cây mộc hoa trắng, dùng 10g sắc với nước uống khi còn ấm.
- Bài thuốc 2: Tán bột từ hạt cây, dùng 10-15g sắc nước uống trong ngày, nên duy trì liên tục.
Bài Thuốc Chữa Bệnh Lỵ
- Chuẩn bị vỏ cây mộc hoa trắng, phơi khô và tán thành bột mịn. Có thể sắc với nước hoặc hòa với nước sôi uống hàng ngày từ 10 - 15g.
Kết Luận
Cây mộc hoa trắng là một dược liệu quý trong y học cổ truyền, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, người dùng cần lưu ý về liều lượng và cách sử dụng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Nếu bạn có ý định sử dụng mộc hoa trắng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Để tìm hiểu thêm về các dịch vụ khám chữa bệnh, bạn có thể bấm số
HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp
TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc, mọi nơi.
